موسسه علمی ، فرهنگی ، آموزشی یــاس بــی نشــان

حرمت محرم در شب یلدا؟ما ایرانی هستیم . از اقوامی با پیشینه تاریخی فراوان و این قدمت خود از افتخارات ماست.کشور ما آثار تاریخی زیادی دارد . گذشته ای ما مملو از دانشمندان ،ادبا و مشاهیری که باعث افتخار هر ایرانی هستند. آنچه امروز باعث مباهات ما است و به بیان بهتر بزرگ ترین افتخار ماست ، تشرف نیاکان مان به دین اسلام و مذهب تشیع است . دینی که به خاطر آموزه های  جامع و مانع خود ، بر فرهنگ ایرانیان تاثیر بسیار گذاشت. و به علت دور بودن از تعصب ، با مصادیق فرهنگی صحیح آن نجنگید ، بلکه سنن صحیح آن را با خود همسو کرد. در کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام » استاد مطهری آمده است که :«اسلام بدون شک یک نظام فکری و اعتقادی جدید به ایران داد . و  مردم ایران بشکل بیسابقه‏ای نظامات فکری و اعتقادی اسلام‏ را پذیرفتند و افکار و معتقدات پیشین خود را دور ریختند . و این پذیرش‏ دفعی و فوری نبود ، تدریجی بود . و مخصوصا بیشتر در دوره استقلال و قدرت ایرانیان در مقابل اعراب صورت گرفت. این بحث از این جهت دلکش است که از  اسلام از یک امتیاز خاص‏ برخوردار است که هیچ آیینی مانند آن این اندازه نتوانسته است روح مردم‏ مغلوب را تحت تاثیر و نفوذ معنوی خود قرار دهد ».1 «گوستاولوبون در تاریخ تمدن اسلام و عرب می‏گوید : شریعت و آیین اسلام در اقوامی که آن را قبول نموده تأثیری به سزا بخشیده است . در دنیا کمتر مذهبی پیدا شده که به قدر اسلام در قلوب‏ پیروانش نفوذ و اقتدار داشته بلکه غیر از اسلام شاید مذهبی یافت نشود که‏ تا این قدر حکومت و اقتدارش دوام کرده باشد ، چه ، قرآن که مرکز اصلی‏ است اثرش در تمام افعال و عادات مسلمین از کلی و جزئی ظاهر و آشکار می‏باشد » 2 و همچنین مردم ایران در میان همه مللی که اسلام را پذیرفتند از یک امتیاز خاص برخوردارند و آن اینکه هیچ ملتی مانند ایران به این‏ سهولت نظام فکری پیشین خود را رها نکرد و آنچنان با جدیت و عشق و علاقه‏ در دل خود را به روی افکار و عقائد دین جدید باز نکرد و به قول " دوزی‏ " مستشرق معروف : مهمترین قومی که تغییر مذهب داد ایرانیان بودند ، زیرا آنها اسلام را نیرومند و استوار نمودند نه عرب .3 امروز بعد از گذشت سالیان سال ایرانیان به خوبی توانستند بین دینی که پذیرفتند و آداب و رسوم ایرانی هماهنگی ایجاد کنند و سنت هایی که منافاتی با دین اسلام  ندارد  را حفظ کنند. برای مثال آئین عید نوروز که بعد از گذشت سالیان ، به قوت خود باقی است . سنت تمیز کردن خانه ها و بااصطلاح خانه تکانی به مناسبت آمدن فصل بهار و نو شدن طبیعت . دین ما به خاطر آموزه های بسیاری که در اهمیت دادن به نظافت دارد نه تنها با این سنت مبارزه نکرد بلکه باعث قدرت گرفتن آن هم شد. یا دید و بازدید عید نوروز یکی دیگر از مسائلی است که در دین ما تحت عنوان صله رحم بسیار تاکید شده است .یکی از مسائلی که جزء سنن ما ایرانیان است و منافانی با دینمان ندارد ،آئین شب یلداست . خانواده ها در این شب دور هم جمع می شوند متل گویی که نوعی شعرخوانی و داستان خوانی است در قدیم اجرا می‌شده‌است به این صورت که اعضای خانواده در کنار هم شب نشینی می کردند و بزرگ تر ‌ها برای جمع شعر می خواندند و فال می گرفتند و داستان می گفتند. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه نمادین دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند.  به خاطر اهمیتی که دین اسلام برای خانواده ها قائل است ، تمام آئین ایرانی که در آن اعضای خانواده دور هم جمع می شوند به قوت خود باقی مانده است .این که ما به بهانه ی طولانی ترین شب سال به دیدن پدر ،مادر ها برویم ،صله ی رحم کنیم ، ساعتی را شاد باشیم ، کفتگو کنیم ، از حال هم با خبر شویم ،بسیار خوب و شایسته است .گاهی مناسبت های دینی و ایرانی مان با هم تلاقی می کنند ، که اگر این تلاقی همسو باشد بر شکوه جشن و شادی مان می افزاید اما بعضی مواقع  تقارن مناسبت های ملی و مذهبی ما به گونه ای است که با هم یکسان نیستند . مانند امسال که شب یلدا و شب پنجم محرم با هم مقارن شده اند . ماه محرم و مخصوصا دهه ی اول آن بین ما شیعیان از حرمت و جایگاه خاصی بر خوردار است . وقتی به خاطرات دوران کودکی مان بر گردیم ، روزهایی را به یاد می آوریم که بدون آنکه از تاریخ و تقویم با خبر باشیم ، با توجه به حال و هوای خانه ، از آمدن ماه محرم با خبر می شدیم. پدر و مادرهایمان که لباس سیاه به تن می کردند ، مراسم عزاداری می رفتند و ماهم همراهشان بودیم . بوی غذای نذری و نشانه های دیگری که در آن سن و سال برایمان به معنی عزاداری و محرم بود. تمام وقایع عاشورا را در همان مجالس و یا در حرف ها و قصه های پدر بزرگ و مادر بزرگمان می شنیدیم و هر سال که می گذشت ، شناختمان و عشقمان نسبت به این خاندان اضافه می شد.  از رفتار والدینمان می آموختیم که این ماه بعضی رفتار ها را انجام ندهیم .خیلی از حرمت هایی که امروزه آن را رعایت می کنیم جزء قوانین نانوشته ی ایرانیان شیعه است .مانند :متوقف شدن جشن ازدواج و تولد و غیره در این ایام . هر چند از لحاظ دینی منعی بر آن نیست .حتی برخی از انسان ها که در مواقع عادی  معصیتی را انجام می دهند این روزها به حرمت عزای خاندان پیامبر ،آن را ترک می کنند. روزهایی که وقایع آن آنقدر تلخ و ناگوار است که در روایات نقل شده است :آسمان بر شهادت امام حسین گریسته است و تا چهل روز طلوع و غروبش در سرخی بوده است .4 امسال  در شب یلدا با خانواده دور هم جمع شویم و بهتر است بزرگ ترها راجع به وقایع قیام امام حسین (ع) صحبت کنند.می توانیم با هم در مجلس عزاداری شرکت کنیم و مناسب است که علت تغییر نحوه ی شب یلدای امسال را برای فرزندانمان باز گو کنیم و فراموش نکنیم که اگر دوست داریم  فرزندانی دوست دار خاندان نبوت داشته باشیم ، باید از همان کودکی شروع کنیم .پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:أدَّبوا أولادَکم علی ثلاث خصالٍ، حبّّ نبیِّکم و حبِّ اهلِ ‌بیته و قرائةِ القرآن.فرزندانتان را بر سه خصلت تربیت کنید : دوستی پیامبرتان و دوستی اهلبیتش و تلاوت قرآن .5این روزها بهترین فرصت است تا حال و هوای خانه مان به گونه ای باشد که عشق به امام حسین و حفظ حرمت های این ماه با جان فرزندانمان عجین شود.در مقاله ی راه هاى درونی کردن محبت اهل بیت در کودکان ، نوجوانان و جوانان اطلاعات بیشتری راجع به چگونگی آشنایی فرزندان با محبت اهل بیت آورده شده است. پی نوشت ها :1- خدمات متقابل ایران و اسلام - استاد مطهری2-  تاریخ تمدن اسلام و عرب ، چاپ چهارم ، صفحه . 552 3- تاریخ ادبیات مستر براون ، جلد اول ، صفحه . 303 4-  کامل  لزیارات5- کنزالعمال، ج16، ص456